Karahantepe’de Açıklanan Eser Arkeoloji Dünyasında Heyecan Yarattı

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Karahantepe’de gerçekleştirilen Taş Tepeler Projesi’nin beşinci yıl toplantısında arkeoloji camiasına çarpıcı bir keşfi duyurdu. Sayburç’ta gün yüzüne çıkarılan ve M.Ö. 8.600-8.300 yıllarına tarihlenen heykel, erken yerleşik toplulukların ölüm adetleri hakkında önemli bilgiler sunuyor. İstanbul Üniversitesi’nden Doç. Dr. Eylem Özdoğan liderliğindeki kazı ekibinin ortaya çıkardığı kireçtaşı eser, çanak çömleksiz neolitik dönemin izlerini taşıyor.

Karahantepe’de bir araya geldiğimiz Özdoğan, şu bilgileri verdi: “Heykelde iskelet uzuvları belirtilmiş. Yani kaburgalar ve köprücük kemiği var. Başı biraz daha gövdeye göre büyük gözüküyor. Ağzında, alnında, dudaklarında dikişe benzer izler, yüzünde değişik çiziler var. Bir de kafasının üstünde taç gibi dönen bir seviye farkı… Yani alnı daha alçakta, kafası yüksekte. Sayburç’ta ölü gömme ritüelleriyle ilgili çok ilginç uygulamalar var. Ölüleri evlerin içine nişlere gömüyorlar. Bu açıdan bakacak olursak, ifadesi bir ölü bireyi çağrıştırıyor. Yüzünde ki dikiş izleri, belki kafatasını soymaya yönelik izler… Bunun bir ölüm ritüelinin parçası olması mümkün.”

Heykelin gizemli detayları bilim dünyasında farklı yorumlara yol açıyor. Özdoğan, “Antropolojik örnekler var. Yüzü kurutup ağzı dikme şeklinde. Öyle bir durum olabilir. Bir tabuyu da ifade ediyor olabilir. Çok bilemiyoruz. Ama yaşayan birinin ağzını dikemezsiniz muhtemelen. O da ölü bireyle ilgili bir uygulamaydı. Bir de bizim başka heykellerde de bu tip böyle dikey izlere rastlıyorduk; ama hep diş diye yorumluyorduk. Belki onların bir kısmı da böyle dikiş olabilir bunun gibi. Zamanla netleşir sanırım.” diye ekliyor.

Sayburç arkeolojik alanının tarihsel derinliği dikkat çekici boyutlara ulaşıyor. Özdoğan, “Sayburç M.Ö. 10 bin 500-10 bin 600’lere tarihleniyor. Bütün bu bölgede 1500 yıllık bir süreç var ve başından sonuna kadar aynı özelliklerin devam ettiğini görüyorsunuz. Yani aynı toplum orada kültürel özelliklerini koruyarak yaşamaya devam ediyor. Sayburç kurulduğunda Karahantepe ve Göbeklitepe’de yaşam varmış. Bölgede erken, geç, orta evrelere dair bir çok yerleşme var ayrıca.” ifadeleriyle bölgenin arkeolojik sürekliliğine dikkat çekiyor.