Konya’nın 5 Bin Yıllık Köyünde Bir Kültür Hazinesi

Konya’nın Selçuklu ilçesindeki Sille köyü, beş bin yıllık geçmişiyle Frigyalılardan günümüze uzanan bir tarihe ev sahipliği yapıyor. Bu kadim yerleşimde bulunan Aya Elenia Kilisesi, bölgenin en değerli kültürel miras yapılarından biri olarak öne çıkıyor. Erken Hıristiyanlık döneminin önemli merkezlerinden biri olan köy, aynı zamanda İstanbul-Kudüs hac yolunun kilit noktalarından biriydi. Kilisenin inşası, “HELEN’İN KUDÜS YOLCULUĞU” sırasında, İmparator Konstantin’in annesi Helene tarafından 327 yılında başlatıldı. Osmanlı döneminde II. Mahmut ve Abdülmecit zamanlarında onarımlar gören yapı, Birinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin ilk ortopedi hastanesi olarak hizmet verdi. 1924’te Sille’deki Hıristiyanların göçünün ardından kilit vurulan kilise, 2004 yılına kadar kapalı kaldı. Selçuklu Belediyesi’nin 2009’daki restorasyon çalışmalarının ardından 2012’de Aya Elenia Müzesi adıyla yeniden açıldı. Müze, 2024’te 172 bin ziyaretçiyi ağırlarken, 2025’in ilk altı ayında da 100 bin ziyaretçi sayısına ulaştı.

Çalınan Eserler ve Zamana Direnen İzler

327 yılından bu yana ayakta kalmayı başaran Aya Elenia Kilisesi, dünyanın en eski kiliselerinden biri olma unvanını taşıyor. Yapı, ahşaptan yapılmış ikonastasis, ambon ve despot koltuğu gibi litürjik eserlerin yanı sıra zengin duvar freskleriyle de dikkat çekiyor. Ancak uzun süre atıl durumda kalan kiliseden birçok değerli eserin çalındığı belirlendi. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları Genel Müdürlüğü, “ÜÇ AZİZ ARANIYOR” başlığıyla kiliseden çalındığı tespit edilen üç aziz tasvirini resmi internet sitesinden duyurarak arayışını sürdürüyor. Kilisede dikkat çeken bir diğer detay ise zemindeki ateş izleri. Yetkililer, “ATEŞTEN İS KALDI” diyerek tanımladıkları, geçmişte yakılan bir ateşin bıraktığı karartıları, kapsamlı restorasyona ve geçen on yıllara rağmen tamamen temizleyemediklerini ifade ediyor. Bu izlerin, yüksek ısıda ve defalarca yakılan bir ateşin taşlara işlemesi sonucu oluştuğu düşünülüyor.

Bir Film Setinden Tarihe Yansıyan Hata

Aya Elenia Kilisesi, 1987 yılında sinema tarihine de tanıklık etti. Yönetmen Yusuf Kurçenli’nin, Sabahattin Ali’nin hikâyesinden uyarladığı ‘Gramofon Avrat’ filminin çekimleri bu tarihi mekânda yapıldı. Türkan Şoray ve Hakan Balamir’in başrollerini paylaştığı filmde, “ŞORAY’IN GÖBEK DANSI” olarak hatırlanan sahne, kilisenin ortasında yakılan bir ateşin etrafında gerçekleşti. Ancak bu sahne için yakılan ateşin, tarihi kilisenin zeminine kalıcı bir zarar verdiği anlaşıldı. Bu olay, kültürel miras alanlarında yapılan çekimlerde gerekli özenin gösterilmesi gerektiğini hatırlatan önemli bir örnek olarak kayıtlara geçti.