Teknoloji devi Google, Kanada’da kabul edilen Çevrim İçi Haberler Yasası gereği, haber içeriklerini kullanan şirketlere yıllık 74 milyon dolarlık ücret ödemeyi kabul etti. Bu yasa kapsamında Google ve Meta, yayıncılara haberlerin kullanımı karşılığında ödeme yapma zorunluluğuna sahip. Benzer bir düzenlemenin Türkiye’de de hayata geçmesi durumunda neler olabileceği konusu da gündeme geliyor.
Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Anabilim Dalı Başkanı olan Doç. Dr. Ali Murat Kırık, konuya ilişkin olarak hurriyet.com.tr’ye açıklamalarda bulunarak, “Türkiye’de de benzer bir dijital telif yasası uygulandığında Türk medyasının olumlu bir dönüşüm geçireceği açıktır. Dijital yayıncılara ve medya kuruluşlarına adil bir şekilde ödeme yapılması, gelirlerinin artmasına yardımcı olabilir. Bu da dijital içerik üreten kurumların daha sürdürülebilir bir finansal yapıya sahip olmalarına katkıda bulunabilir” dedi. Doç. Dr. Kırık, ayrıca dijital telif yasası sayesinde yayıncıların daha yüksek kalitede ve çeşitli içerikler üretebileceğini ve bu durumun medya tüketicileri için daha zengin bir deneyim sağlayabileceğini belirtti. Bu düzenleme sayesinde gazetecilik ve haber endüstrisinin güçlü bir destek göreceğini ve daha güvenilir ve kaliteli haber kaynaklarının varlığını sürdürebileceğini ifade etti.
Öte yandan, Google’ın Kanada’da yaptığı 74 milyon dolarlık ödeme, ABD’de konuşulan 10 milyar doları aşan miktarın yanında önemsenecek bir rakam. Bu durumda, Tahmine dayalı olarak Türkiye için bir ödeme miktarı belirlemek oldukça zor. Doç. Dr. Kırık, dijital telif yasasına göre yapılan ödemelerin ülkelerin nüfusu ve medya endüstrisinin büyüklüğü gibi faktörlere bağlı olduğunu söyledi. Kanada ve ABD’nin medya endüstrileri Türkiye’dekinden daha büyük olduğundan, Türkiye’deki ödemelerin miktarının daha düşük olabileceğini belirtti. Ancak sadece nüfusun değil, Türkiye’deki medya endüstrisinin büyüklüğünün de göz önüne alınması gerektiğinin altını çizdi. Ayrıca, Türkiye’deki dijital yayıncıların ve dijital platformlarla olan etkileşimlerinin de ödeme miktarını etkileyebileceğini ve ekonomik büyüme, reklam harcamaları ve dijital medya kullanımı gibi faktörlerin dijital platformların ödeme kapasitesini etkileyebileceğini vurguladı. Türkiye’nin genel medya endüstrisi ve dijital içerik üretimi üzerindeki etkisi göz önüne alındığında, Türkiye’deki ödemelerin önemli olacağını ancak kesin miktarını belirlemenin güç olduğunu ifade etti.
Ödemelerin hangi kriterlere göre yapıldığı da önemli bir konu. Doç. Dr. Kırık, her ülkenin yasasına bağlı olarak ödemelerin genellikle tıklama veya izlenme başına yapıldığını belirtti. Dijital platformlar, içeriklerin kaç kişi tarafından görüldüğüne bağlı olarak ödeme yapabilir. Bunun yanı sıra, içeriklerin kullanım sıklığına bağlı olarak da ödeme yapılabilir. Özgün içeriğin de bu süreçte önemli olduğunu vurgulayan Kırık, dijital platformların orijinal ve kaliteli içerik üreten yayıncılara daha yüksek ödemeler yapabileceğini söyledi. Reklam gelirlerinin de bu mekanizmada önemli olduğunu ve dijital platformların elde ettiği reklam gelirinin bir kısmının yayıncılara ödenebileceğini belirtti. Tık başına ödeme, içeriğin etkileşimi baz alınarak yapılan bir ödeme modeli olabileceğini ifade etti. Dijital platformların abonelik veya ücretli içerik modelleri üzerinden gelir elde ettiği durumlarda, bu gelirin bir kısmının da yayıncılara ödenebileceğini sözlerine ekledi. Özetle, Türkiye’de çıkacak yasada özgünlüğe ve kapsamlı bir ödeme mekanizmasına dikkat edilmesi gerektiği sonucuna varıyoruz.