İstanbul’daki kayıtlı göçmen sayısı, resmi verilere göre 1 milyon 203 bin kişi. Ancak bu rakamın aslında çok daha yüksek olduğu tahmin ediliyor. İçişleri Bakanlığı’nın talimatıyla başlatılan kaçaklarla ilgili denetimlerde, İstanbul’da en fazla sayıda kaçak tespit edildi ve birçoğu ülkelerine gönderildi.

Denetimler sırasında, birçok Suriyeli’nin başka illere kayıtlı olduğu halde İstanbul’da kaçak olarak kaldığı da ortaya çıktı. İstanbul İl Göç İdaresi Başkanlığı, bu sayıyı azaltmak için Suriyelilerin kayıtlı oldukları illere dönmeleri çağrısında bulundu. Bu amaçla, 24 Eylül 2023 tarihine kadar geçici koruma altındaki Suriyelilerin İstanbul’u terk etmeleri veya İstanbul İl Göç İdaresi’nden yol izni almaları gerektiği belirtildi. Ancak 6 Şubat’taki depremden etkilenen illerdeki Suriyelilere ikinci bir duyuruya kadar İstanbul’da geçici olarak kalma izni verildi.

Kararın neden hemen uygulanmadığı sorusuna bir yetkili şu şekilde cevap verdi: “Geçici koruma altındaki Suriyeliler, kayıtlı oldukları illeri terk edemezler. Ancak İstanbul’a çalışmak veya ticaret yapmak için diğer illerden gelen çok sayıda Suriyeli var. İki aylık süre, işlerini ve kalacak yerlerini ayarlayabilmeleri için verildi. Geçici koruma altındaki Suriyeliler, belirlenen tarihe kadar İstanbul’u terk etmezlerse kolluk güçleri tarafından kayıtlı oldukları illere götürülecekler.” Bu kararla amaçlanan, İstanbul’daki göçmen sayısını resmi rakamlardaki 1 milyon 203 bin kişiye indirmek.

Ancak bu süre içinde ikamet etmeleri gereken illere dönmeyen Suriyeliler kolluk güçleri tarafından götürülecek ve kaçak göçmen muamelesi görecek. Türkiye’de bulunan Suriyelilerin durumu, Bakanlar Kurulu kararıyla yayınlanan Geçici Koruma Yönetmeliği ile düzenlenmektedir. Yönetmeliğe göre, bildirim yükümlülüğünü mazeretsiz olarak üç kez ihlal edenlerin geçici koruma statüleri iptal edilir ve kişinin ülkeyi terk etmesi istenir. Yükümlülüklerini kısmen veya tamamen yerine getirmeyenler hakkında ise kısıtlama kararı verilebilir, bu da eğitim ve acil sağlık hizmeti hariç diğer tüm hakları kapsar.

İstanbul’un göçmen yoğunluğu nedeniyle 10 ilçesi yeni yabancı kayıtlarına kapalı durumda. İlk olarak 2019’da İstanbul’ün tamamı geçici koruma altındaki Suriyelilerin kayıt işlemlerine kapatıldı. 2021 yılında, Fatih ve Esenyurt ilçeleri tüm yabancılar için yeni ikamet izni başvurularına kapandı ve diğer ilçelerde ikamet izni için başvurma zorunluluğu başladı. 2022 yılında ise Avcılar, Bahçelievler, Başakşehir, Bağcılar, Esenler, Küçükçekmece, Sultangazi ve Zeytinburnu ilçeleri de yeni ikamet izni başvurularına kapatıldı. Şu anda Türkiye genelinde 1169 mahalle yeni yabancı kayıtlarına kapalı durumda.