İngiltere’de 8 milyon sterlinlik prestijli Longitude Ödülü, Türk bilim insanı Özden Baltekin’in de aralarında bulunduğu bir ekip tarafından geliştirilen antimikrobiyal direnç testine verildi. Bu test, idrar yolu enfeksiyonlarında, enfeksiyonun bakteri kaynaklı olup olmadığını tespit ederek doğru antibiyotik tedavisini belirliyor ve böylece yanlış ya da gereksiz antibiyotik kullanımını önlemeyi başarıyor. Geleneksel yöntemlerle 3 gün süren sonuç işlemi, bu test sayesinde sadece 45 dakikada tamamlanabiliyor.
Test, antibiyotik direncine karşı “çığır açıcı nitelikte” olarak görülüyor. Özden Baltekin, testin mucitlerinden biri olarak seçilmiş olup çalışmalarına İsveç’in Uppsala Üniversitesi’nde başlamıştır. Şu anda Sysmex Astrego’da Program Yönetim Direktörü olarak görev yapan Baltekin, testin nanoçipler sayesinde tek bir bakterinin gelişimini gözlemleyebilmelerinin önemine vurgu yaparak şunları söylemiştir: “Herkes bakterilerin sayısını saymaya çalışırken biz boyunu ölçüyoruz. Bu test ile gereksiz antibiyotik kullanımını azaltıyor ve hangi antibiyotiği kullanmamız gerektiğini hızlıca belirleyebiliyoruz.” Test, Sysmex Astrego şirketi tarafından Avrupa’da piyasaya sürülmüştür.
Longitude Ödülü, maddi değeri Nobel Ödülleri’nin yaklaşık 10 katı olan bir ödüldür ve tarihte ikinci kez verilmiştir. Ödül, buluşların desteklenip geliştirilmesini hedeflemektedir. 1714 yılında kabul edilen “Boylam Kanunu” ile ödül, denizciliğin en büyük sorunu olan “boylam belirleme”yi çözebilecek kişiye verileceği ilan edilmişti. 2014’te açıklanan son Longitude Ödülü’nün teması olan antimikrobiyal direnç, İngiltere’de yapılan bir kamuoyu yoklaması sonucunda belirlenmişti. Ödül, süper mikroplarla mücadelede fark yaratacak bir buluşa 10 yıldır sahibini bekliyordu.
İlaçlara karşı dirençli enfeksiyonlar her yıl 1 milyondan fazla insanın ölümüne neden olmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre 2019’da, 1 milyon 270 bin kişi doğrudan antimikrobiyal direnç nedeniyle hayatını kaybetmiş, 4 milyon 950 bin kişi ise bağlantılı sebeplerle ölmüştür. Bu nedenle, bu ölümlere “sessiz pandemi” adı verilmektedir.