Çan’a bağlı Bahadırlı köyü sınırları içerisinde yer alan İnkaya Mağarası, 2016 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Antropoloji Bölümü Paleoantropoloji Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Prof. Dr. İsmail Özer liderliğinde gerçekleştirilen ‘Muğla ve Çanakkale İlleri Yüzey Araştırması’ kapsamında keşfedildi. Paleolitik dönemde Anadolu-Balkanlar arasındaki göç hareketlerini aydınlatacak olan bu mağarada, 2017-2020 yılları arasında uluslararası bir ekip tarafından dönemsel kazı çalışmaları gerçekleştirildi. Mağara, 2021 yılı itibarıyla Cumhurbaşkanlığı kararı ile bir yıl boyunca kazı yapılacak alan ilan edildi. Bu yılın kazı çalışmaları da 7 kişilik bir ekip tarafından sürdürülmektedir.
Bu yılki kazı çalışmalarında İnkaya Mağarası’nda Orta Paleolitik döneme ait saplı alet uçları bulunmuştur. Kazı Başkanı Prof. Dr. İsmail Özer, mağaranın batı kesiminde, doğuya göre daha fazla saplı alet ucu keşfedildiğini belirtmiş ve şunları söylemiştir: “Söz konusu uçların, sadece sivri bir alet olarak algılanması yanlış olur. Uçlar, bir sapın takılabildiği herhangi bir alet formunu ifade etmektedir. Paleolitik dönem, aslında en eski taş alet kültürünün ortaya çıktığı dönemdir. Afrika’daki örnekleri, 3,3 milyon yıl öncesine kadar uzanmaktadır. Taş aletler, milyonlarca yıl boyunca sadece birkaç parçanın kırılmasıyla elde edilen çeşitli aletlerin üretimiyle devam etmiş ve kendi başına kullanılmıştır.”
Prof. Dr. Özer, insan beyninin gelişimiyle alet yapımı ve kullanımı arasındaki ilişkiye dikkat çekmektedir. “İnsan beyni gelişimi bir aşamada, taş aletlerin farklı materyaller kullanılarak farklı bir amaçla daha etkili bir şekilde kullanılmasına yönelik dönüşümü ifade eder” dedi. Bu döneme denk gelen ve kazı yapılan bölgede keşfedilen taş alet formlarının, sap olarak tanımlanan kısımlarına kemik, boynuz, ağaç veya kurutulmuş deri geçirilerek daha güçlü bir şekilde kullanılmalarına izin verildiğini belirtmiştir. Bu durum aynı zamanda insan beyninin daha karmaşık aletler üretme veya farklı materyalleri kullanarak doğada daha iyi performans sergileme yeteneğinin bir göstergesidir.
Ayrıca, Prof. Dr. Özer, insan davranışlarını yorumlama konusunda insan kalıntıları veya insanların kültürel artıklarına dayandıklarını ifade etmektedir. Bu yılki kazılarda bulunan aletler, insan beyninin gelişimi açısından önemli aşamaları yansıttığını belirtti. Bu aletler, toprağı kazarak yumrulu yiyecekler bulmada, ağaç kabuklarını soymada veya deri tabaklama gibi farklı işlevlerde daha güçlü bir şekilde kullanılmaktadır. (DHA)